Łosiński Augustyn (1867–1937), biskup kielecki. Ur. 8 I w Krzywiniszkach (Inflanty), był synem Jana i Petroneli. Ukończył gimnazjum realne w Dyneburgu i w r. 1885 wstąpił do seminarium duchownego mohylowskiego w Petersburgu. Od r. 1888 studiował w Akademii Duchownej, którą ukończył w r. 1892, uzyskując stopień magistra teologii. Wówczas też przyjął święcenia kapłańskie. Od r. 1893 był profesorem i ojcem duchownym w seminarium mohylowskim, a od r. 1903 jego rektorem. Prekonizowany 26 IV 1910 na biskupstwo kieleckie, został konsekrowany 5 VI t. r., a 29 VI objął rządy w diecezji. Zajął się przede wszystkim jej reorganizacją, wprowadzając nowy podział administracyjny (24 w miejsce dotychczasowych 8 dekanatów). Utworzył też 22 nowe parafie i sprowadził do diecezji liczne zgromadzenia zakonne. W r. 1911 założył „Przegląd Diecezjalny” (od r. 1929 „Kielecki Przegląd Diecezjalny”). Powołał do życia Diecezjalną Komisję Budowlaną i Artystyczną, powierzając jej troskę o konserwację zabytków (1917). W r. 1921 założył Muzeum Diecezjalne. W r. 1927 zwołał pierwszy synod diecezjalny. Seminarium duchowne w l. 1912–21 otrzymało nowy gmach, a następnie przeszło gruntowną reformę studiów. W r. 1915 wydał Ł. okólnik do duchowieństwa nakazujący organizowanie polskich szkół ludowych, a następnie (1917) zachęcał księży do zasilania Diecezjalnego Funduszu Edukacyjnego im. T. Kościuszki. Poparł też inicjatywę założenia w Kielcach gimnazjum katolickiego (1923); sam powołał do życia Biskupią Szkołę Muzyczną dla kształcenia organistów.
Pod względem politycznym Ł. był konserwatystą. Przed pierwszą wojną światową zwalczał w swojej diecezji ruch zaraniarski (m. in. wystosował w r. 1911 list pasterski przeciwko «Zaraniu», walkę z nim zalecił księżom i w grudniu 1912), w latach wojny występował przeciwko Polskiemu Stronnictwu Ludowemu oraz Zjednoczeniu Ludowemu. Od r. 1917 usiłował zorganizować w diecezji kieleckiej partię polityczną na wzór istniejącego w diecezji tarnowskiej stronnictwa biskupa L. Wałęgi. W kwietniu 1918 na zjeździe księży diecezji kieleckiej z inicjatywy Ł-ego zostało utworzone Katolickie Stronnictwo Ludowe, postulujące m. in. monarchię konstytucyjną w Polsce. Zatwierdzone w październiku t. r. jako Polski Związek Ludu Katolickiego, w wyborach do sejmu 1919 r. poparło kandydatów stronnictw prawicowych. W 1914, jako zdecydowany rusofil, wrogo występował w stosunku do oddziałów Piłsudskiego. Niechęć do tego ostatniego zachował i później. Z tego powodu narażał się na konflikty (również z kard. A. Kakowskim) i ostrą krytykę prasy sanacyjnej, szczególnie z racji postawy zajętej w czasie pogrzebu J. Piłsudskiego, gdy zabronił (nie egzekwując zakazu) przejawów żałoby w kościołach i na gmachach kościelnych.
W dziedzinie społecznej Ł. był inicjatorem założonego w r. 1918 Związku Księży «Praca», organizującego kasy pożyczkowo-oszczędnościowe, spółdzielnie wytwórcze i spożywcze, kółka rolnicze i placówki kulturalno-oświatowe oraz wydającego tygodnik „Ojczyzna”. W r. 1920 założył Sekretariat Pracy Katolickiej mającej zadania zbliżone do organizowanej od r. 1931, przy wybitnym udziale Ł-ego, w diecezji kieleckiej Akcji Katolickiej. Ł. znany był również z akcji dobroczynnej, zarówno w czasie wojny, jak i później; zorganizował w r. 1917 ochronkę dla sierot wojennych (z własnych funduszy) i założył w r. 1931 Związek Towarzystw Dobroczynności «Caritas». Ł. zmarł 30 IV 1937 w Kielcach, pochowany w podziemiach katedry kieleckiej.
Fot. w: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej; – Szczechura T. i R., Zagadnienie społeczno-polityczne wsi w czasopismach polskiego ruchu ludowego 1889–1918. Materiały bibliograficzne, W. 1967; Ilustr. Enc. Trzaski; Podr. Enc. Kośc.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; – Dwudziestopięciolecie rządów J. E. ks. biskupa A. Ł-ego w diecezji kieleckiej, Kielce 1935 (fot); Mysłek W., Kościół katolicki w Polsce w l. 1918–1939, W. 1966; – Hutten-Czapski B., Sześćdziesiąt lat życia politycznego i towarzyskiego, W. 1936 I 192; – „Gaz. Tyg.” 1937 nr 19 (fot.), 20 (fot.), 21 (fot.); „Głos Narodu” 1937 nr 119, 121–9; „Kielecki Przegl. Diec.” 1911–37 (materiały do działalności Ł-ego w diec. kieleckiej i listy pasterskie), nadto 1937 nekrolog po s. 129 i s. 164, 169–85 (fot.), 260–5; „Kultura” 1937 nr 20; „Kur. Poranny” 1935 nr 140, 144, 148, 153, 154, 167; „Kur. Pozn.” 1937 nr 198–202 (fot. w nr 199); „Kur. Warsz.” 1937 nr 120; „Orędownik” 1937 nr z 3 V; „Warsz. Dzien. Narod.” 1937 nr 119, 120, 123; – Arch. Diec. w Kielcach: Obfity materiał, do tej pory jednak niedostępny.
Zygmunt Zieliński